Loodgrijze malariamug (Anopheles plumbeus (Stephens))

Orde: Diptera (vliegen en muggen)
Familie: Culicidae (steekmuggen)

Oorspronkelijk ontwikkelde deze inheemse soort zich alleen in boomholtes waarin zich water ophoopt. De laatste jaren wordt er in toenemende mate in agrarische omgevingen lokale overlast gemeld van de loodgrijze malariamug.
De mug steekt agressief, vooral in de ochtend- en avonduren, maar bij geschikte weersomstandigheden ook overdag.

Uiterlijk

Muggen behoren tot de orde der Diptera (vliegen en muggen) en zijn dus in het bezit van één paar vleugels. Loodgrijze malariamuggen zijn slank, ongeveer 5 mm lang en hebben relatief lange poten.

Ontwikkeling en leefwijze

De wijfjes van de loodgrijze malariamug hebben een bloedmaaltijd nodig om eitjes te kunnen leggen. De eitjes worden gelegd boven de waterlinie maar komen pas uit wanneer de gaten overstromen met bijvoorbeeld regenwater. Overwintering vindt meestal plaats in het larvale stadium, al kunnen de eitjes ook vorst overleven.

De larven van deze inheemse steekmuggensoort ontwikkelen zich in boomholten. Ze kunnen worden aangetroffen op allerlei plaatsen in Nederland waar oudere bomen met door water gevulde gaten te vinden zijn. De larven voeden zich daar met micro-organismen die in het water zweven. Deze larvale stadia zijn steeds door middel van een adembuis aan het wateroppervlak verbonden. Wanneer de larven verstoord worden, vluchten ze naar de diepte, maar na enige tijd komen ze toch weer naar het wateroppervlak om adem te halen.

In de afgelopen jaren zijn echter grote aantallen larven aangetroffen in lege varkens- en koeienstallen waar de mestputten volgelopen zijn met water.
In het buitenland is de soort ook in oude rioolstelsels gevonden. In de niet meer in gebruik zijnde kelders en buizen blijven, ook na leegzuigen, vaak resten van mest achter. Deze mest mengt zich met opwellend grondwater of insijpelend regenwater.
In dit mengsel kunnen zich grote aantallen muggenlarven ontwikkelen, tot circa 5.000 larven per m². Dit gebeurt vaak enkele jaren na het leegpompen van de kelder en kan in de periode mei tot september leiden tot hoge dichtheden volwassen muggen.

Op warme zomerdagen komen de volwassen loodgrijze malariamuggen tegen de avondschemering in actie; overdag rusten ze o.a. in en om gebouwen.
Mensen die in een straal van 500 tot 1.000 meter rondom dergelijke broedplaatsen wonen ondervinden zodanige overlast dat buiten zitten of in de moestuin werken, ernstig gehinderd wordt.

Schade

De loodgrijze malariamug is een persistente (= hardnekkige) bijter van mensen, zelfs door kleding heen, vooral bij schemering en zowel binnen- als buitenshuis. De bulten zijn aanmerkelijk groter dan die van een gewone mug.
Daarnaast bestaat er een kleine mogelijkheid dat de soort de malariaparasiet overbrengt op mensen, mits zij iemand met malaria heeft gestoken. De kans hiertoe in Nederland is echter uiterst gering.

Wering muggen algemeen

1. Horren e.d.
   Om muggen buiten de deur te houden, kan men voor de schemering tot de volgende ochtend ramen en deuren zoveel mogelijk gesloten houden of voorzien van goed sluitende horren.
   Muggen en andere vliegende insecten houden niet van tocht. Wanneer men dus overdag ramen en deuren tegen elkaar openzet, verdwijnen de nog in huis aanwezige muggen.
   Er valt te overwegen onder een klamboe te slapen. Zeker de wieg van een baby kan op deze manier ontoegankelijk worden gemaakt voor muggen.

2. Repellents
   Eventueel kunt u muggen op afstand houden door de onbedekte delen van de huid in te wrijven met een muggenafweermiddel. Dergelijke preparaten werken slechts een beperkt aantal uren en zijn o.a. bij de drogist verkrijgbaar. Lees de Gebruiksaanwijzing op het etiket van de verpakking goed voor u het middel toepast.

Bestrijding ontwikkelingsbron

Om structureel van de overlast door de loodgrijze malariamug af te komen, dienen ontwikkelingsbronnen opgespoord en gesaneerd te worden. Er zijn in Nederland geen biociden (= bestrijdingsmiddelen) toegelaten voor de bestrijding van larven. Bovendien zou een grootscheeps gebruik van biociden tegen muggen bezwaren opleveren ten aanzien van ons milieu.
Daarom wordt geadviseerd om bij een bestrijding op korte termijn het water-/giermengsel in de kelder te bedekken met paraffine of (afbreekbare) olie.
Voor een structurele oplossing is het het beste om de kelder leeg te pompen, schoon te maken en zodanig af te dichten dat geen regenwater of kwelwater meer kan instromen, of om de kelder geheel of gedeeltelijk op te vullen met zand, of om de kelder te saneren / af te breken.

Bestrijding binnenshuis

• Stofzuiger en vliegenmepper
  Met een stofzuiger kunt u binnenshuis de muggen van de muren en plafonds afzuigen; vervolgens de stofzuigerzak buiten legen. De bekende vliegenmepper kan ook goede diensten verrichten.

• Gebruik van biociden
  Als muggen zich ontwikkelen in stilstaand water in bijv. kruipruimten van gebouwen, kan men de daar aanwezige volwassen muggen doden door te spuiten of te nevelen met een daarvoor toegelaten biocide.
  Wanneer het water niet verwijderd kan worden, kan met dit “afdekken” met een dun laagje paraffine of (vloeibare) olie, waardoor ook de larven en de eitjes worden gedood. Bij wisselende grondwaterstand wordt de olielaag echter doorbroken en is daarna onwerkzaam.
  Het veelvuldig gebruik van een huishoudbiocide moet beslist worden afgeraden. Een dergelijke toepassing kan nadelig zijn voor uw gezondheid. In nog sterkere mate geldt dit voor de slaapkamers van een baby of oudere kinderen.

De bestrijding dient plaats te vinden met inachtneming van de voorzorgsmaatregelen en Wettelijke Gebruiksvoorschriften die op het etiket van de biocide vermeld staan.

Wanneer u een werkzame stof of de toelatingsstatus van een biocide wilt checken, kunt u de bestrijdingsmiddelendatabank van het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) raadplegen.

Namen van bestrijdingsbedrijven kunt u vinden op de site van de beide brancheverenigingen (NVPB en Platform Plaagdierbeheersing) en bij de Kamer van Koophandel.
Verifieer of medewerkers in het bezit zijn van een geldig bewijs van vakbekwaamheid “Beheersing plaagdieren en houtaantastende organismen”.

Chemisch afval

Resten van biociden en lege ongereinigde verpakkingen moeten worden beschouwd als gevaarlijk afval. Wij adviseren u daarom deze resten in te leveren bij het KGA-depot in uw gemeente.

Advies

Mochten de wering- en bestrijdingsmaatregelen, uitgevoerd aan de hand van deze informatie, onvoldoende resultaat opleveren, neem dan contact op met het Kennis- en Adviescentrum Dierplagen (KAD).