Moerasweekschilden (Scirtidae)

Orde: Coleoptera (kevers)
Familie: Scirtidae (moerasweekschilden)

Moerasweekschilden zijn kleine, semi-aquatische kevers die veelal over het hoofd worden gezien. Wereldwijd zijn er meer dan 1800 soorten bekend en er worden voortdurend nieuwe soorten ontdekt.

In Nederland komen 19 soorten voor in een verscheidenheid aan habitats, waaronder moerassen en wetlands. Ze worden ook vaak aangetroffen in bosafval, waar ze zich voeden met rottend plantaardig materiaal en schimmels. Sommige soorten zijn zelfs aangepast aan het leven in kwelders of langs de kust.

Uiterlijk

Volwassen moerasweekschilden hebben een ovale of langwerpige vorm, zijn 2-6 mm groot en fijn behaard. Ze zijn meestal bruin of zwart van kleur, al hebben sommige tropische soorten een metallic-glans.

De larven zijn langwerpig en wormachtig van vorm, met een saillant detail: ze bezitten lange antennes met meerdere segmenten, iets dat uniek is bij insecten die een volledige gedaanteverwisseling ondergaan.

Ontwikkeling en leefwijze

Kevers ondergaan een volledige gedaanteverwisseling. Dit wil zeggen dat de ontwikkeling 4 stadia kent: ei–larve–pop–adult.

De larven van moerasweekschilden leven in sloten, vijvers, microhabitats in rivieren en beken, waterpoeltjes en zelfs in grondwater tot tien meter diep, waar ze zich voeden met rottend organisch materiaal. Ze zwemmen niet, maar kruipen en klauteren.

Een larve van een moerasweekschild.

Na verschillende vervellingen verpoppen de larven in een vochtige omgeving (meestal verlaten ze het water en graven ze zich in vlak bij de waterkant) en komen de volwassen kevers tevoorschijn.

Het zijn landdiertjes die zich vooral ophouden langs oevers van waterpartijen, waar naast rottend organisch materiaal ook andere insecten of zelfs kleine ongewervelde diertjes, zoals kikkervisjes, op het menu staan. Ook op bloemen ,waar ze zich tegoed doen aan nectar, worden ze aangetroffen.

Ecologisch belang

Moerasweekschilden spelen een belangrijke rol in het ecosysteem omdat ze helpen met het afbreken van dood en rottend plantenmateriaal. Ze zijn ook een belangrijke voedselbron voor veel dieren, waaronder vogels, vissen en andere insecten. Bovendien is bekend dat sommige soorten moerasweekschilden bio-indicatoren zijn. Dit houdt in dat zij, net als andere aquatische kevers, informatie kunnen geven over de waterkwaliteit en de gezondheid van een ecosysteem op basis van hun (overvloedige) aanwezigheid en verspreiding.

Veel soorten moerasweekschilden worden bedreigd door verlies en versnippering van hun leefgebieden. Wetlands en andere zoetwaterhabitats zijn bijzonder kwetsbaar voor menselijke activiteiten als verstedelijking en landbouw. Daarnaast speelt klimaatverandering een rol in de verspreiding en aantallen van deze kevers, aangezien veranderingen in temperatuur- en neerslagpatronen de beschikbaarheid van voedselbronnen kunnen beïnvloeden.

Overlast

Dankzij het goede vliegvermogen van de volwassen kevers zijn ze in staat ver uit te zwermen om zich in nieuwe gebieden te vestigen of te overwinteren. Dit overwinteren gebeurt doorgaans in rietstengels, moslagen, e.d., maar soms ook binnen.
In het voorjaar worden de kevers weer actief en willen ze naar buiten.

Moerasweekschilden kunnen, wanneer zij in grote aantallen voorkomen, als hinderlijk worden ervaren. Schade veroorzaken zij echter niet. Een bestrijding is daarom dan ook niet nodig.

Mochten de kevers binnen worden aangetroffen, dan kunnen ze handmatig worden gevangen en buiten worden uitgezet.

Advies

Mocht u na het lezen van deze informatie nog vragen hebben, neem dan contact op met het Kennis- en Adviescentrum Dierplagen (KAD).