Zilvervisje (Lepisma saccharina (L.))

Orde: Zygentoma (zilvervisjes)
Familie: Lepismatidae

Dit vleugelloze insect, ook wel suikergast genoemd, komt zeer algemeen voor, vaak in geringe aantallen. Zilvervisjes lijken veel op het papiervisje (Ctenolepisma longicaudata Escherich), hun leefwijze is echter totaal verschillend. Zij danken hun naam aan de zilveren kleur en de snelle, kronkelende (visachtige) bewegingen bij het verplaatsen.

Uiterlijk

Het zilvervisje wordt 7 tot 12 mm lang en heeft aan alle borstsegmenten duidelijk plaatvormige verbredingen. Karakteristiek zijn de twee geringde antennes en de drie fijn geringde staartdraden aan het achterlijf. Het zilvervisje glanst als parelmoer, vanwege de fijne schubben waarmee het lichaam bedekt is. In tegenstelling tot papiervisjes heeft het zilvervisje nauwelijks haren.
Zilvervisjes worden gemakkelijk verward met oven- en papiervisjes. Daarom is determinatie zeer gewenst.

Ontwikkeling

Zilvervisjes ondergaan een onvolledige gedaanteverwisseling. Dit wil zeggen dat de ontwikkeling 3 stadia kent: ei–nimf–adult. De jonge zilvervisjes zien er bij geboorte bijna hetzelfde uit als de volwassen exemplaren, ze zijn enkel lichter van kleur.
De eitjes worden afgezet op een, voor de nimfen, geschikte voedingsbodem, maar ook wel in naden en kieren. Het wijfje legt de eitjes steeds in kleine aantallen bij elkaar, in totaal tot ca. 100 stuks.

Bij 25°C en 75% relatieve luchtvochtigheid komen de eitjes na ca. 28 dagen uit. Zilvervisjes vervellen tijdens het nimf stadium 8 à 9 maal en zijn een van de weinige insecten die ook tijdens hun adulte leven blijven vervellen. Afhankelijk van temperatuur en luchtvochtigheid leven zilvervisjes 2-3 jaar.

Leefwijze

Zilvervisjes zijn lichtschuw, overdag verbergen zij zich op donkere plaatsen. Ze prefereren een temperatuur van ca. 25°C en een vochtige omgeving (relatieve luchtvochtigheid 75% of meer).
Zilvervisjes komen in Nederland uitsluitend voor in gebouwen; in vrijwel elke woning zijn kleine aantallen te vinden.
In grotere aantallen komen zij voor in vochtige ruimten die ’s winters niet te sterk afkoelen, zoals de keuken, de badkamer of andere ruimten waar een hoge luchtvochtigheid heerst.

Zilvervisjes eten meestal koolhydraten. Hun voedsel bestaat uit zetmeelhoudende producten, vochtige granen en meel, maar vooral stijfsel dat is gebruikt om behang op te plakken, of vochtig, half vergaan behangpapier. Dit dieet wordt aangevuld met kleine dode insecten of mijten, schimmels en bepaalde soorten lijm die gebruikt worden bij het inbinden van boeken. Ze kunnen enige maanden zonder voedsel.

Schade

Zilvervisjes richten nauwelijks schade aan. Slechts wanneer zij in grote aantallen voorkomen, kunnen ze materiaalschade veroorzaken aan o.a. papier, behang en boeken (vooral wanneer bepaalde lijmsoorten zijn gebruikt), kleding en synthetisch materiaal.

Wering en preventie

De aanwezigheid van zilvervisjes, vaak in de “natte unit”, is een boodschap dat de relatieve luchtvochtigheid te hoog is. Dit kan duiden op een lekkage of een bouwtechnische tekortkoming, bijvoorbeeld een “doorslaande” muur.
Soms kunnen de kastjes onder het aanrecht vochtig zijn, vooral indien zij van hout vervaardigd zijn. Vaak ligt de oorzaak bij een min of meer lekkende, niet goed afgesloten gootsteenafvoer of bij condensvorming op de waterleidingbuizen.

Ter preventie is het belangrijk de temperatuur zo koel mogelijk te houden. Ook moet de relatieve luchtvochtigheid in de ruimten onder de 50% liggen. Dit kan gerealiseerd worden door vochtbronnen te saneren, het droogstoken van de betreffende ruimten, het ventileren bij droge weersomstandigheden en het verbeteren van de ventilatie. Daarnaast helpt het om verspreiding te bemoeilijken door naden en kieren te dichten. Bied verder de zilvervisjes zo min mogelijk schuilplaatsen; ruim zoveel mogelijk op.

Bestrijding

Een bestrijding van zilvervisjes is in het algemeen gesproken niet nodig. Door het nemen van de juiste weringsmaatregelen, zoals het scheppen van een droge atmosfeer, creëert u een situatie waarin zilvervisjes zich nauwelijks kunnen handhaven.
Gebruik van insecticiden is daarbij onnodig en zelfs af te raden.

Tip bij nieuwbouw

Beton in nieuw opgeleverde huizen geeft lange tijd vocht af. Daardoor kan in bepaalde ruimten zeer plaatselijk een atmosfeer met een hoge relatieve luchtvochtigheid ontstaan. De eerste bewoners van een pand moeten er rekening mee houden dat dergelijke omstandigheden ideaal zijn voor zilvervisjes. Het verdient daarom aanbeveling dergelijke ruimten flink te luchten en droog te stoken. Daarnaast is het verstandig om voorlopig geen vaste vloerbedekking aan te brengen. Dit remt namelijk het uitwasemen van het beton.

Advies

Mochten de weringsmaatregelen, uitgevoerd aan de hand van deze informatie, onvoldoende resultaat opleveren, neem dan contact op met het Kennis- en Adviescentrum Dierplagen (KAD).